Yüz felci;
Eskiden, halk arasında “cin çarpması” olarak bilinip, büyücülere başvurulan bu durum daha sonraları, sağlık sisteminin gelişmesi ve olayın organik olduğunun bilincine varılmasıyla giderek daha fazla sayıda yüz felci olgusunun nörolog ve fizik tedavi uzmanlarına başvurmasını sağlamıştır. Periferik yüz felcinde tedavinin sonucu kesin değildir ve önceden bilinmemektedir. Bununla birlikte uygun bir tedavi ile başarılı sonuçlara ulaşılmaktadır. 23/100.000 oranında görülür. Kadın-erkek oranı yaklaşık olarak eşittir. Ancak gebeliğin üçüncü yarısında ve doğum sonrası dönemde kadınlarda oran artar. Özellikle 20-40 yaşları arasında görülme sıklığı daha fazladır.
Etiyoloji:
Fasiyal sinir çeşitli nedenlerle hastalanabilir.
- Travmatik: Petroz kemik kırıkları, mastoidektomi, parotis ve kranium ameliyatları.
- Tümoral: Pons veya pontoserebellar köşe tümörleri, fallop kanalı veya karotis tümörleri.
- Enflamatuar: Otitis media, mastoidit, herpes zoster, lepra, vs. Enflamasyonun sebebi olarak viral enfeksiyon kabul görmektedir. (Herpes Simpleks virüsü)
Fasiyal felcin birlikte olabildiği diğer hastalıklar arasında hipertansiyon, diyabet ve multipl skleroz sayılabilir. Bütün bu sıralanan nedenlere rağmen fasiyal felcin etyolojisi çoğu kez saptanamaz. En sık raslanan formu periferik fasial paralizidir. Genellikle soğuğa bağlı olarak sinirin çıkış yeri olan sitilomastoid foremenlerde enflamasyon ve ödem sonucu sinirin sıkışması etken olarak kabul edilmektedir.
Klinik Özellikler:
Tek taraflı göz kapağını kapatamama ve alnını kırıştıramama, ağızın sağlam tarafa doğru kayması ile karakterizedir. Buna ilaveten kulak arkasında ağrı, kapatılamayan gözde göz yaşı artması ve batma vardır. Dilin 2/3 ön kısmında tat duyusunda azalma ve ağızda kuruluk da görülebilir.
Vakaların %80 i 3-6 hafta içinde iyileşir. Diyabetikler ve yaşlılarda iyileşme gecikebilir ve sekeller kalabilir.
Tedavi:
- İlaç Tedavisi: Asetil salisilik asit ve non-steroid antieflamotuarlar ağrı ve enflamasyononu azaltmak amacıyla kullanılır. İlk on gün steroid 60-80 mg/ gün verilir. B vitamini ve gözleri korumak için oftalmik pomad önerilir.
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon:
- Hastanın soğuktan korunması
- Yüz kaslarına, yer çekimine karşı yönde masaj yapılması
- Çiğneme egzersizleri
- Face tapping egzersizleri ile ayna ve farkına varma eğitimi
- EMG Biofeedback (parolitik taraftadır, ek kas gruplarının eğitimi)
- Cerrahi Tedavi: 4-6 ay içinde iyileşme görülmeyen vakalarda fasiyal kanalda sinir dekompresyonu ve sinir anastomozlar düşünülebilir.