Belimizde 5 tane kemik vardır. Bu 5 kemiğin altında da kuyruksokumu kemiği bulunur. En sonda bulunan 5. kemikle kuyruksokumu kemiği arasında geçen ve kalçanın orta noktasından topuğa kadar inen sinire ‘siyatik sinir’ (S1 siniri), bu sinirin sıkışmasına ise ‘ siyatik’ denir. Dolayısıyla siyatik denilen sorun, siyatik sinirinin herhangi bir nedenle sıkışması sonucunda ortaya çıkar. Bu sıkışma çeşitli seviyelerde olabilir.
NEDENİ NEDİR?
Siyatik siniri pek çok nedenden dolayı çıkabilir. Örneğin sol bel kemiğiyle kuyruk sokumu kemiği arasında ortaya çıkan bir bel fıtığı, bir kemik kayması yada başka bir olay sonucunda bu sorun ortaya çıkabilir. S1 siniri de denilen siyatik sinir belden çıkarak, kalçanın orta noktasından, bacağın arkasından aşağıya doğru iner ve topuğa kadar ulaşır.
AĞRI NEREDE HİSSEDİLİR?
Siyatik sinir sıkıştığında, hasta sıkışmanın seviyesine göre ya kalçasında ya bacağında ya da kalçasından topuğuna kadar devam eden ağrı, uyuşma ve karıncalanmadan şikâyet eder. Örneğin bel fıtıklarının yol açtığı siyatik ağrılarında son bel kemiyle kuyruksokumu kemikleri arasındaki siyatik sinir sıkıştığı zaman, bacaktan topuğa kadar inen ağrılar ve uyuşmalar olur. Bunun dışında kalça ortasındaki priformis kası sendromu denilen bu durumda ağrı yine kalça civarındadır. Ve kalça hareketleriyle ağrı daha da artar. Siyatik ağrısı bele de yayılabilir ama daha çok alt bel ve kalçada topuğa kadar inen ağrı ve uyuşmayla ortaya çıkar.
HANGİ AĞRILARLA KARIŞABİLİR?
Siyatik ağrısı kalça çevresindeki diğer ağrılarla karıştırılabilir. Özellikle belden kalçaya doğru ağrı meydana getiren bel kaymaları, bel eğrilikleri (skolyoz) gibi rahatsızlıklarla da karışabilir. Bunun dışında diğer kalça hastalıklarında, örneğin kalça kireçlenmesi ya da kalça çevresindeki tendinitler de görülen bazı sinir sıkışmalarının da siyatikle karıştırılması ihtimali vardır.
TEŞHİS NASIL KONULUR?
Siyatik teşhisi koyabilmek için öncelikle hastanın anemnezi ve tarif ettiği ağrının türü önemlidir. Eğer hasta kalçadan topuğa kadar yayılan ağrı, uyuşma ve karıncalanma gibi bir şikâyet tanımlıyorsa teşhis kesinleştirilebilir. Ancak yine de ikinci olarak kasların durumunun da gözden geçirilmesinde yarar vardır. Çünkü siyatik sinir sıkıştığı zaman, bu sinirden beslenen kaslarda güçsüzlük ortaya çıkabilir. Dolayısıyla siyatik olup olmadığı siyatik sinirlerden beslenen kaslardaki güçsüzlükten de anlaşılabilir. Siyatik yine aşil refleksi gibi bazı reflekslerde azalmalara yol açar. Ancak tabii ki tüm bunlar bir uzmanın muayenesiyle anlaşılabilecek bulgulardır. Bu yüzden bu tip bir ağrıdan şikayetçiyseniz kendi kendinize teşhis koymak yerine bir an önce bu konuda uzman bir doktora başvurmanızda yarar var. Teşhiste filmle fazla bir bulgu elde edilemez. O bölgede, siyatik sinirinin sıkışması, fıtık ya da herhangi bir bel kayması olup olmadığı ancak MR’la veya BT ile mümkündür.
KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR?
Siyatik ağrısı için cinsiyetler arasında bu tip bir ayrım yapmak mümkün değildir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir. Ancak kadınlarda özel bir dönem olan gebelik sondasında aşırı kilo alımı sonucunda bel mekaniğinin öne kaymasından dolayı ortaya çıkabilir. Yaş açısından bakıldığında ise, gençlerde daha çok ağır kaldırma yada belini iyi kullanmama gibi durumlarda görüldüğü söylenebilir. Daha ileri yaşlarda ise eklemlerin kireçlenmesi ve diğer dejeneratif olayların da eklenmesiyle ortaya çıkar. Sonuç olarak siyatik ağrısının har yaşta kapıyı çalabileceği söylenebilir.
TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Yeni oluşmuş bir sıkışma söz konusuysa, hastalık henüz akut dönemdeyse, hasta sadece ağrıdan şikayetçiyse ve kas güçsüzlüğü oluşmamışsa, ilk önce ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisinde B vitaminleri, ağrı kesici ve antienflamatuvar denilen ve o bölgedeki kas spazmına bağlı olarak ortaya çıkabilecek ödem ve tedavisiyle ortadan kaldırılamıyorsa, bel, kalça ve topuğa kadar olan bölgeye fizik tedavi uygulamak gerekir. Bu fizik tedavide; yüzeyel ısıtıcı olan infraruj, ağrı kesici olarak TENS adı verilen akımlar ve derin ısıtıcı ultrason gibi yöntemler uygulanır. Ancak eğer kas güçsüzlüğü varsa, bu güçsüzlüğün ortaya çıktığı kasların gücünü arttırıcı özel cihazlardan da yardım alınabilir. Bu şekilde hasta çalışmadan, yorulmadan, cihaz güçsüz düşen kası çalıştırıyor. Bu şekilde gücünü kaybeden kaslar tekrar eski gücüne döndürülerek fizik tedavi tamamlanır.