Nonartiküler romatizma hastalıkları:
- Kas: Miyofasiyal ağrı sendromu
- Tendon: Rotator kaf tendiniti, lateral epikondilit, medial epikondilit, aşil tendiniti
- Sinir: Karpal tünel sendromu, ulnar oluk sendromu, meraljia parestetika, tarsal tünel sendromu
- Damar: Torasik outlet sendromu
- Bursa: Subakromial bursit, olekranon bursiti, trokenterik bursit, prepatellar bursit, pes anserinus bursiti, retrokalkaneal bursit
Tendon Yaralanmalarının Sınıflandırılması:
- Paratenonit / tenosinovit (Paratenonun inflamasyonu): Ağrı, şişlik ve lokal hassasiyet
- Tendinit (Tendon travması + inflamasyon): Akut, subakut veya kronik
- Tendinoz: Kronik tendinit zemininde dejenerasyon ve atrofi
- Kısmi / Tam rüptür: Kronik inflamasyon ve tendinoz zemininde akut İnflamasyon
Tendon Yaralanmalarında Fonksiyonel Sınıflandırma:
- Evre 1: Egzersiz sonrası çok hafif ağrı. 24 saatte iyileşme
- Evre 2: Egzersiz sonrası aktiviteyi etkilemeyen hafif ağrı
- Evre 3: Aktiviteleri etkileyen ağrı
- Evre 4: Günlük yaşam aktivitelerini olumsuz etkileyen ağrı
- Evre 5: Uyku bozukluğuna yol açan sürekli istirahat ağrısı
Sık Görülen Tendon Yaralanmaları:
| TENDON | AKTİVİTE / SPOR | YARALANMA SINIFLAMASI |
| Aşil | Koşma | Aşil paratenoiti,rüptür |
| Posterior tibial | Koşma | Posterior tibialis tendiniti |
| Patella | Basketbol-voleybol | Patellar tendinit,rüptür |
| Abd.pol.longus | Bisiklet | Dequervain tenosinoviti |
| Ext.pol.brevis Ext.car.rad.brevis | Tenis | Lateral epikondilit |
| Bilek flexorleri | Golf-tenis | Medial epikondilit |
| M.supraspinatus | Yüzme-beyzbol | Supraspinatus tendiniti |
| Rotator manşon | Ağırlık kaldırma | İmpingement sendromu,rüptür |
| M.biceps brachii | Yüzme-beyzbol | Biseps tendiniti |
Sıkışma sendromu:
Klinik:
- Omuz ağrısı
- Kol hareketleri ile ağrının artması
- Lokal hassasiyet
- Kas zafiyeti
- İleri dönemlerde omuz hareketlerinin kısıtlanması
Tanı:
- Kollarını rahatça yanında tutmak
- Gece yan yatabilmek
- Çatal bıçak kullanabilmek
- Giyinip soyunabilmek
- Saçlarını rahat tarayabilmek
- Yüksek rafa uzanabilmek
- Yükseğe ağır bir şey koyabilmek
Tedavi:
- Semptomatik: Analjezikler, analjezik fizik tedavi yöntemleri
- İnflamasyona yönelik: SOAİİ’ lar, soğuk uygulama, istirahat
Lateral epikondilit:
- El bileği dorsifleksörlerinin yapıştığı lateral epikondilde ortaya çıkan, devamlı zorlanma ile bağlantılı inflamasyon
- El bileğinin dorsifleksiyonda dirence karşı çalıştığı durumlarda görülür.
- Lateral epikondil palpasyonla hassastır, dirence karşı el bileği dorsifleksiyonu ağrı oluşturur.
Lateral epikondilitte egzersiz
Medial epikondilit:
- El bileği palmar fleksörlerinin yapıştığı medial epikondilin devamlı zorlanması
- Aşırı yük taşımak ve el bileğini palmar fleksiyonda tutan hareketler
- Golfçülerde sık
- 9-15 yaş arası erkek çocuklarda sık
Aşil tendiniti:
- Gastroknemius- soleus kasının eksantrik kasılması sırasında (zorlu itme, yokuş yukarıya koşma) tendonun 2-6 cm. proksimalinde avasküler bölgede oluşur,
- Paratendinit, tendinit veya tendon rüptürü şeklindedir.
- Ani, şiddetli bir ağrı ile ortaya çıkar,
- Total rüptür, belirgin fonksiyon kaybına yol açacağı için cerrahi onarım gerektirir,
- Kısmi rüptür ve inflamasyonda istirahat, atelleme ve antiinflamatuar tedavi yeterlidir.
Karpal tünel sendromu:
- N. Medianus’un karpal tünel içinde sıkışması,
- Tünelin tavanını lig. carpi transversum, tabanını el bileği kemikleri oluşturur.
- İçinden parmakların yüzeyel ve derin fleksörleri, n.medianus geçer.
Karpal tünel sendromu etyolojisi:
- Genelde idiopatik- postmenapozal kadınlarda,
- Gebelik,
- Tekrarlayan travmalar- daktilo kullanımı, ev hanımları, müzisyenler
- Hipotiroidi, RA, kristal artropatileri,
Karpal tünel sendromu semptomatolojisi:
- İlk 3.5 parmakta uyuşma, ağrı
- Ağrı gece fazla, uykudan uyandırır- “tingling arazı”
- Opponens pollisis ve abduktor pollisis brevis kaslarında güçsüzlük- tenar atrofi
- Tinnel testi, Phalen testi (+)
Tinnel testi:
- Median sinirin el bileği üzerinden perküsyonu ile parmaklarda paretezi gelişmesi testin pozitif olduğunu gösterir.Spesifetisi %44,yalancı pozitiflik %6 dır.
Phalen testi (+):
- El bileğinin 60 saniye süreyle maksimal fleksiyonda tutulması ile parmaklarda parestezi gelişmesi testin pozitif olduğunu gösterir.Spesifitesi %80 dir.
Median sinir kompresyon testi:
- Karpal tünel proksimaline 15-120 saniye bası uygulanması sonucu parmaklarda parestezi gelişmesi testin pozitif olduğunu gösterir.
Karpal tünel sendromunda tedavi:
- Konservatif tedavi – Antienflamatuar
- Atelleme
- Fizik tedavi- koruma
- Enjeksiyon
- Cerrahi tedavi
Ulnar oluk sendromu
N. ulnaris, dirsek de kubital tünelde, el bileğinde Guyon kanalında sıkışabilir.
Kubital tünel sendromu:
- Dirsek iç kısmında, kaslar ve tendonlarla beraber n.ulnaris geçer.
- Sıkışmasında elin hipotenar bölgesinde atrofi, son bir buçuk parmakta ağrı ve hipoestezi görülür.
- Etyolojide, uzun süre araba kullanmak, devamlı uzanma, kaldırma ve çekme gerektiren işler rol alır.
Kubital tünel sendromunun semptomatolojisi:
- Elin dış kısmı ve 1.5 parmakta uyuşma
- Kavramada azalma
- Hipotenar atrofi
- Tinel bulgusu (+)
- Kesin tanı EMG, sinir ileti çalışması
Kubital tünel sendromunda tedavi:
- Koruma,tekrarlayan travmaları önlemek
- Antienflamatuar
- İstirahat ateli
- Geçmeyen semptomatolojide cerrahi
Meraljia parestetika:
- N. Cutaneus femoralis lateralis’in spina iliaca anterior superior aşağısında lig. inguinale tarafından sıkıştırılması.
- Şişmanlama, gebelik, dar kıyafetler, devamlı ağır taşıma kolaylaştırır.
- Uyluk dış yan yüzü, bazen gluteuslarda duyu kaybı olur.
- Tanı lidokain enjeksiyonu ile konulur.
Tarsal tünel sendromu
- N.tibialis posterior’un , a. tibialis posterior, m.fleksör hallucis longus, m. digitorum longus ve m. tibialis posterior’un geçtiği kanalda sıkışması,
- Fleksör retinakulum’un travmalarla kalınlaşması, ayakta valgus deformitesi, arka tibial kompartmanda tendon kılıfı inflamasyonu nedenlerdir.
Tarsal tünel sendromu:
- Özellikle gece ortaya çıkan ayak tabanı ağrı ve parestezileri
- Ayak bileği iç yanına basınç veya zorlu pronasyon semptomları uyarır.
- Lokal submalleolar şişlik olabilir.
Subakromial bursit:
- Omuz bölgesinde hareket eden kısımlar arasındaki sürtünmeyi en aza indirmek için stratejik olarak yerleşen, sinovyal dokularla kaplanmış, ince duvarlı, kapalı kese biçiminde birçok bursa bulunur.
- En büyük ve en sabiti subakromial bursa olup yukarıda deltoid ve teres majör kasları ve aşağıda rotator kılıf arasında lokalizedir.
- Diğer bursalar subskapullar ve subkorakoid bursalardır.
- Primer olarak bursayı tutabilen sistemik artrit dışında omuz bölgesi bursitleri genellikle rotator kılıfta travmatik,dejeneratif veya kalsifik hastalığa sekonder olarak gelişirler.
- Subakromial bursa büyük boyutta oluşu ve anatomik pozisyonu nedeni ile en fazla tutulan bursadır.
Klinik:
- Bursanın subdeltoid ekstansiyonu nedeniyle 1/3 yukarısında distale doğru ağrı ve duyarlılık yayılabilir.
- Aktif ve pasif abduksiyon genellikle azalmıştır, aktif hareket sınırlıdır.
- Bu olasılıkla abduktor kasların kontraksiyonunun bursa üzerine eklediği yük nedeniyledir.
Tedavi:
Konservatif tedavi izlencesi;
- İstirahat:Akut ağrılı dönem sırasında ekstremitenin sınırlı kullanımı. Semptomlar “hiperakut” ise bir askı, olabildiği kadar erkensarkaç “Codman” egzersizleri.
- Ağrı kontrolü: Basit aneljezikler ve NSAİİ’lar, daha ciddi olgularda narkotik analjezikler, lokal veya sistemik steroidler
Fiziksel tedavi;
- Sıcak, soğuk veya kontrast banyolar
- Uygunsa ultrason
- Egzersiz
- Altta yatan olayın tedavisi
- Psikolojik destek ve yardım
- Olayı alevlendirici aktivitelerden kaçınma eğitimi
Trokanterik bursit:
- Kalça bölgesinde en sık ağrıya yol açan nedenlerdendir.
- Eksternal rotasyon veya abduksiyon ile ağrı ortaya çıkar.
- Direkt radyolojik grafilerde trokanter majorda hafif düzensizlik veya bursanın peritrokanterik kalsifikasyonları görülebilir.
- Bacak boyu kısalığı olanlarda, uzun olan bacak tarafında trokanterik bursit gelişir.
Olekranon bursiti:
- Olekronun bursası yüzeyel ve derin olmak üzere ikiye ayrılır.
- Akut, kronik, enfeksiyöz olabilir.
- Muayenede hassasiyet ve gerginlik mevcuttur.
- İlk 72 saatte buz uygulanır, gerekirse aspire edilir.
- Enfeksiyöz bursitte etken stafilakok aerousdur ve tedavisinde antibiyotik kullanılır.
Pes anserinus bursiti:
- Pes anserinus (kaz ayağı), sartorius,grasilis ve semitendinosus adelelerini proksimal tibianın anteromedial yüzündeki tendinoz sonlanmasıdır.
- Bursa üzerinde krepitasyon, ağrı ve şişlik vardır.
- İç yan bağ zedelenmesi ve medial osteoartroz ile karışabilir.
Prepatellar bursit:
- Patellanın distal yarısının ön kısmında bulunur.
- Patellanın üzerinde eritem, ısı artışı ve krepitasyon vardır.
- Diz ekleminde fleksiyon kısıtlanabilir.